Ochrona konsumencka dla przedsiębiorców

Wraz z wejściem w życie dnia 1 czerwca 2020 r. przepisów ustawy z dnia 31 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych (zwanej dalej „nowelizacją” lub „Ustawą”) część uprawnień konsumentów zostanie rozciągnięta na przedsiębiorców prowadzących jednoosobowe działalności. Wspomniana Ustawa wprowadza zmiany nie tylko w ustawie z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta (zwanej dalej „ustawą o prawach konsumenta”), ale także w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (zwanej dalej „Kodeksem cywilnym”). Przyczyną zmiany jest stanowisko, zgodnie z którym transakcje, które są związane z działalnością gospodarczą danego przedsiębiorcy, lecz nieposiadające dla niego charakteru zawodowego powinny być objęte ochroną konsumencką. Nowelizacja zbliża status konsumenta i przedsiębiorcy, będącego osobą fizyczną, prowadzącą działalność gospodarczą podlegającego obowiązkowemu wpisowi do Centralnej Ewidencji Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG). W ściśle określonych sytuacjach tacy przedsiębiorcy będą postrzegani jak konsumenci.

Obecnie przedsiębiorca będący osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą, dokonujący zakupu, nie posiada ochrony konsumenckiej, a od 1 czerwca 2020 r. w określonych przypadkach będzie uprawniony do korzystania z takiej ochrony.

Zakres podmiotowy obowiązującej regulacji

Zgodnie z definicją konsumenta zawartą w przepisie art. 22¹ Kodeksu cywilnego:

konsumentem jest osoba fizyczna, dokonująca z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.

Natomiast zgodnie z definicją przedsiębiorcy wyrażoną w przepisie art. 43¹ Kodeksu cywilnego:

Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna (niebędąca osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną), prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.

Przedsiębiorcą zatem jest między innymi osoba fizyczna prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą.

Przepisy dotyczące konsumentów regulują przede wszystkim uprawnienia kupujących konsumentów w związku z zawartą umową ze sprzedającym przedsiębiorcą. Przepisów tych nie stosuje się natomiast w przypadku zawarcia umowy pomiędzy:

• przedsiębiorcą a przedsiębiorcą,
• konsumentem a konsumentem,
• konsumentem będącym sprzedającym a przedsiębiorcą będącym kupującym.

Zakres podmiotowy nowelizacji

Nowelizacja nie zmienia definicji konsumenta i przedsiębiorcy, jednakże ma na celu objęcie ochroną konsumencką dodatkowo przedsiębiorców będących osobami fizycznymi prowadzącymi działalność gospodarczą. Uprawnienia konsumenckie będą zatem nie tylko istnieć w relacji kupujący konsument a sprzedający przedsiębiorca, lecz również:

• kupujący przedsiębiorca będący osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą a sprzedający przedsiębiorca.

Przy czym, aby przedsiębiorca został objęty ochroną konsumencką, musi być spełniony określony warunek, a mianowicie umowa, którą będzie zawierał nie może mieć charakteru zawodowego. Pojęcie charakteru zawodowego zostało użyte przez usługodawcę między innymi w art. 355 § 2 Kodeksu cywilnego jako miernik należytej staranności przyjmowany dla przedsiębiorcy. W praktyce oznacza to, że zawierana umowa nie może być związana z aktywnością profesjonalną, specjalizacją przedsiębiorcy.

Przykłady braku zawodowego charakteru czynności:

1. Zakup przez fryzjera drukarki. Drukarka nie dotyczy bezpośrednio specjalizacji, którą trudni się fryzjer, umowa nie ma więc charakteru zawodowego i taki zakup będzie objęty ochroną konsumencką. Jeśli fryzjer kupi akcesoria do włosów, to umowa będzie miała charakter zawodowy i taki zakup nie będzie już objęty ochroną konsumencką.
2. Zakup przez radcę prawnego ekspresu do kawy. Ekspres do kawy nie dotyczy bezpośrednio specjalizacji i branży, którą trudni się radca prawny, umowa nie ma więc charakteru zawodowego i taki zakup będzie objęty ochroną konsumencką.
3. Zakup przez mechanika samochodowego telewizora. Telewizor nie dotyczy bezpośrednio specjalizacji i branży, którą zajmuje się mechanik samochodowy, umowa nie ma więc charakteru zawodowego i taki zakup będzie objęty ochroną konsumencką.