Dlaczego odkładamy sprawy na później i jak tego uniknąć

Każdy z nas ma takie zadania, które kiedyś rozpoczął, ale z różnych powodów porzucił i od tej pory są niedokończone. Odkładamy na później sprawy nudne, uciążliwe lub te, o których wiemy, że ich załatwienie będzie trwało długo. Gdy brakuje presji albo jest ona za słaba, na myśleniu o finalizacji się kończy. Można powiedzieć, że są to wyrzuty sumienia, które mniej czy bardziej regularnie pojawiają się w Twoich myślach. Co robi wiele osób? Zadręcza się i pozostawia sprawę niedokończoną (…).

Najbardziej męczące są niezrobione rzeczy, które widać gołym okiem: za każdym razem, kiedy na nie spojrzysz, przypominają Ci o sobie (…). Nie ma nic gorszego dla samopoczucia niż obiecanie sobie, że zaczniesz o siebie dbać, zdrowo się odżywiać i ćwiczyć, następnie porzucenie tego po tygodniu, a potem wyrzucanie sobie w myślach porażki za każdym razem, gdy przechodzisz obok siłowni lub działu z warzywami w sklepie. I tak jest z każdą tego typu sprawą.

Dlaczego odkładasz te sprawy? Oprócz problemów z wyznaczeniem priorytetów czy ze zmiennym środowiskiem pracy najczęściej obwiniamy własną motywację. W połowie przypadków przyczyna tkwi jednak gdzie indziej – i tutaj wracamy do kwestii działania mózgu.

Pułapka pakietowania

Procesy myślowe związane z planowaniem i wyznaczaniem celów są ogromnie kosztowne energetycznie, ponieważ wymagają uruchamiania głębszych pokładów pamięci i porównywania dużej ilości danych¹. Dlatego ludzki mózg zawsze, gdy tylko się da, dąży do unikania takich sytuacji, stosując proces nazwany przez Davida Rocka – w książce Twój mózg w działaniu – pakietowaniem. Pakiety to wielkie skróty myślowe, mieszczące w sobie duże porcje danych w formie skomplikowanych map skojarzeń. Dzięki pakietowaniu nie musisz za każdym razem szczegółowo wszystkiego analizować i możesz sprawnie podejmować decyzje, bazując na wspomnianych skrótach myślowych. To wspaniały proces, gdyż pozwala Ci spojrzeć na Twoje działania niejako z lotu ptaka i planować długoterminowo – wygodny i szybki, gdy spisujesz listę spraw na dziś, ale fatalny, gdy następnie zabierasz się do wykonania zadań z owej listy.

Zamiast na realną listę rzeczy do zrobienia patrzysz na listę skrótów myślowych, czyli pakietów, a pod nimi kryją się zupełnie inne działania niż te, które zapisałeś na kartce. W efekcie spoglądasz na punkt „wyślij e-mail” i w zasadzie nie wiesz, co masz zrobić, dopóki na nowo tego nie przeanalizujesz. Musisz włożyć energię w zastanowienie się, co to w praktyce oznacza, i (…) nie masz już energii na przeprowadzenie tego procesu. Patrzysz więc na daną pozycję ze swojej listy czy na stertę dokumentów, a następnie myślisz: „Ech, zrobię to jutro”. I tak przez najbliższe pół roku (…). Jednak sam fakt, że sporządzasz listę zadań, nie sprawia jeszcze, że w czymkolwiek Ci ona pomoże. Równie dobrze to właśnie ona może być przyczyną Twoich problemów z zarządzaniem czasem, bo nadając jej formę ogólnych haseł, rzucasz sobie kłody pod nogi – i Twój umysł się gubi. Jesteś nieskuteczny na własne życzenie. Co więcej, jeżeli masz nawyk zapisywania wszystkiego za pomocą skrótów myślowych, musisz wielokrotnie myśleć o tym samym zamiast pomyśleć tylko raz, a dobrze². To taki mentalny kwiatek, na który patrzysz, ale którego nie podlewasz.